Tahıl Taneleri ve Kuru Bakliyatlar

52254 kez okundu

7 yıl önce eklendi

Ana Sayfa » Makale-Yöntem » Mikrobiyolojik Analiz» Tahıl Taneleri ve Kuru Bakliyatlar

Tahılın Tanımı ve Önemi

Danelerinin büyük bir kısmı nişastadan oluşan, öğütüldüğünde un ve kepek elde edilen; ayrıca protein, yağ ve mineral maddeleri içeren yetiştirilmesi için belirli sıcaklık isteği olan ürün grubuna tahıl (hububat) denir.
 
Ucuz olması, kolay temin edilmesi, enerji kaynağı olması, doyurucu özelliği, kısmen de olsa biyolojik değerleri yüksek protein içermesi ve bıktırmayan nötr tat ve aromada olması nedeniyle tahıllar çok tüketilir.
 
Tahıl tüketimine paralel olarak tahıl ticaretin de büyük canlılık görülür. Özellikle tahıl çeşitlerinden buğday, arpa, çavdar, yulaf, mısır, çeltik (pirinç) dünya çapında ekonomik değere sahiptir.

Tahıl Türleri ve Sınıflandırılması

Tahıllar; un, ekmek, makarna, bisküvi gibi birçok yiyeceğin hazırlanmasında kullanılır. Tahıl en ucuz enerji kaynağı olup Türkiye'de günlük kalorinin % 70-80'ini karşılamaktadır. Genel tüketim şekli un hâlindedir.

Buğday

Buğdaylar botanik yapıya göre üç sınıfa ayrılmaktadır.

 Triticum aestivum (ekmeklik buğday)
 Triticum durum (makarnalık buğday)

 Triticum compactum (topbaG vb. bisküvilik buğday)
 
 
 
Buğday ayrıca sertlik, dane rengi ve ekiliş durumuna göre de sınıflandırılmaktadır. Örnek:
Dane sertliğine göre sert buğday, yarı sert buğday, yumuşak buğday
Dane rengine göre kırmızı buğday, beyaz buğday
Ekilişlerine göre yazlık buğday, kışlık buğday

Arpa

Arpalar başak ekseninin boğumundaki başakçıkların dane bağlamasına göre altı sıralı ve iki sıralı olarak isimlendirilmektedir. Bunun yanında başak sıklığı danenin kavuzlu veya çıplak oluşu, başağın kılçıklı, kılçıksız, külahlı olması, kılçıkların pürüzlü veya düz olması kavuzun ve kılçığın rengi gibi faktörler arpa sınıflandırılmasında ele alınan faktörlerdir.
 
 

Çavdar

Yurdumuzda çavdarın pek çok yabani ve kültür formu bulunmaktadır. Anadolu‟nun çok zengin bir çavdar gen merkezi olduğu dünyaca kabul edilmektedir. Çavdar danesi, buğdaydan daha ince, uzun ve kavuzsuzdur.

 
 
Yulaf

Yulaf, buğday ve arpaya göre daha yeni bir kültür bitkisidir. Yulaf, son yıllara kadar sadece hayvan beslenmesinde kullanılırken bugün insan beslenmesinde aranan bir ürün olmaya başlamıştır. Bu amaçla bisküvi, bebek maması, yulaf unu, yulaf ezmesi, yulaf gevreği ve yulaf çorbası yapımında kullanılmaktadır.
 
 

Mısır

Mısır, gerek besin maddesi olarak gerekse glikoz, nişasta, yağ ve yem sanayinin ham maddesi olarak önemli bir üründür. Ülkemizde üretilen mısırın tamamı yurt içinde tüketilmektedir. Endüstri bitkileri arasında ilk sıralarda yer alan mısır, içinde bulundurduğu zengin besin öğeleri nedeniyle insan ve hayvan beslenmesinde büyük değer taşımaktadır.
 
 

Çeltik-Pirinç

Bir çeltik danesi, karyopis ile onu yapışmaksızın saran iç kavuz ve kapçıktan oluşur. Bu kavuzlar, çeltiğin harmanı sonunda da karyopsisten ayrılmaz. Kavuzlu ürüne „çeltik‟ adı verilir. Yalnız kavuzları soyulmuş fakat patlama işlemi görmemiş daneye ticari işlemlerde „kargo‟ veya „kahverengi pirinç‟ adı verilir. Kabukları soyulmuş ve parlama işlemi yapılmış nihai ürüne de „pirinç‟ denir.
 
 

BAKLİYATLAR

Bakliyat; yemeklik kurubaklagil veya baklagil olarak adlandırılan fasulye, nohut, mercimek, bakla, bezelye ve börülce gibi adlarla bilinen yaş sebzelerin kurutularak meyvelerinden ayrılmış tohumlarına verilen genel addır.

Kuru fasulye

Genellikle yeşil renklidir. Beyaz, mor, kırmızı renkli de olan şekli küremsi, yassı, silindirimsi böbrek şeklinde, taze ve kuru olarak tüketilen bitkidir. Önemli bir besin maddesidir. Karbonhidrat deposudur. Ayrıca bol protein ve demir içerir. B1 ve B2 vitaminlerince de zengindir. Tarlada olgunlaşan fasulyeler sararıp kurutulduktan sonra kabuklarından çıkarılır. Elenir, kalibre edilir ve yabancı maddelerden arındırılarak tüketime sunulur.
 
 

Mercimek

Yeşil mercimek ve kırmızı mercimek olarak tüketilir. Mercimek, içerdiği yüksek protein (% 20-31.6), vitaminler ve mineral maddeler nedeniyle insan beslenmesinde önemli bir yer tutar. Kabuklu hâlde toplanan kırmızı mercimek, işlenerek kabuklarından soyulur ve ayçiçeği yağı ile cilalanır. Cilalamada yağ oranı % 3'ü geçmemelidir.
 
 

Nohut

Protein ve nişasta zengini tohumlarından faydalanıldığı gibi kuruyemiş “leblebi” olarak da tüketilir. Belirli yörelerden toplanan nohutlar kesinlikle karıştırılmamalıdır. Eğer karıştırılarak kullanılırsa tanelerin bazıları pişer bazıları ise pişmez. Nohutun diğer bir özelliği de ince kabuklu olması ve tanelerden kolay sıyrılmamasıdır.
 
 

Bakla

Baklagillere adını veren bu sebze, zengin bitkisel protein ve karbonhidrat içerir. Ayrıca demir ve kalsiyum mineralleri açısından çok zengin olan baklada A, C, B ve B2 vitaminleri de bulunur.
 
 

Bezelye

Diğer birçok baklagil gibi bezelye de protein ve amino asit kapsamı yönünden hayvansal kaynaklara boy ölçüşebilir niteliktedir. Protein, nişasta, fosfor ve B vitaminleri bakımından zengindir. Bileşiminde %18-28 protein bulunan ve ayrıca B ve C vitaminlerince de zengin olan bezelyenin dünyadaki yıllık üretimi 10-11 milyon tondur.
 
 

Börülce

Protein, nişasta ve vitamin bakımından zengindir. Taze börülcede % 80-85 su, % 15-20 kuru madde bulunur. Yağ miktarı düşüktür. Kuru maddenin % 20- 30‟unu proteinler meydana getirir.
 
 

Bir sonraki yazımızda tahıl taneleri ve kuru bakliyatlar ile ilgili sınıflandırma ve kalibrasyon konularıyla bilgilendirmeye devam edeceğiz. 

Kaynak: https://www.megep.meb.gov.tr/