Kodeks Alimentarius tamamıyla Latinceden çevrilmiş bir “gıda kodu” dur. Bu kodeks gıda ticaretinde tüketici sağlığını korumak ve uygulamaların iyi niyet ilişkileri içerisinde sağlanması amacıyla formüle edilmiş, bir seri genel ve çok özel gıda güvenliği, standartlarını kapsamaktadır. Yerel tüketim ya da ihracat için pazara sunulan gıdalar, tüketmek için güvenli ve iyi kalitede olmalıdır. Buna ek olarak, ihraç edilen gıdaların hastalığa sebep olan organizmalar taşımaması gerekir, zira bu tür organizmalar ithalatı yapan ülkelerdeki hayvanlara ya da bitkilere zarar verebilir.
Kodeks Alimentarius 1960' larda iki uluslararası organizasyon: Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından ortak oluşturul muştur. Amacı gıda gereksinimlerinin ve tanımlarının sağlanması, bunların sağlanmasına rehber olmak ve ileri bir düzeye getirmek, bunların uyumuna yardımcı olmak ve böylece uluslar arası ticareti kolaylaştırmaktır. Dünya nüfusunun çoğu Kodeks Alimentarus'a üye 166 ülkede yaşıyor. Bu üyelik sayesinde, bu ülkeler standartların taslaklarında işbirliği yapabilir ve çoğu zaman da ulusal ve bölgesel seviyede temsil edilebilirler.
Kodeks uluslararası kullanılan bir referans noktasıdır
Kodeks Alimentarıus tarafından belirlenen standartların yasal bir bağlayıcılığı olmamasına rağmen, standartların önemi artmakta ve bilimsel bir temele dayandığı kabul edilmektedir. Gerekli olan durumlarda Dünya Ticaret Organizasyonu gıda ve gıda ürünlerini kapsayan tartışmaları karara bağlamak için; Kodeks standartlarına başvururlar. Ulusal ve bölgesel kanunlar ve normlar, çoğu zaman Kodeks standartlarını başlangıç noktası olarak ele alırlar. Kısaca Kodeks Alimentarıus'un etkisi her kıtaya yayılmakta, halk sağlığının korunmasına ve gıda ticaretindeki adil uygulamalara katkısı ölçülemez boyuttadır.
Kodeks standartları genel veya belirli ürünler için olabilir
Codex Alimentarius; tüm gıdalara uygulanan genel standartların yanısıra, belirli gıda veya gıda ürünlerine uygulanan binlerce standartı kapsamaktadır. Genel standartlar; hijyen, etiketleme, pestisit ve veteriner ilaç kalıntıları, ithalat ve ihracat denetimi ve belgelendirme sistemi, tahlil ve numune alma yöntemleri, gıda katkı maddeleri, kirleticiler, beslenme ve özel diyet amaçlı gıdaları içermektedir. Buna ek olarak; taze, dondurulmuş ve işlenmiş meyve ve sebzeler, meyve suları, tahıllar, sıvı ve katı yağlar, balık, et, şeker, kakao ve çikolata ve süt ve süt ürünlerine kadar her çeşit gıda ve gıda ürünlerine özgü belirli standartlar bulunmaktadır.
Standartlar nasıl hazırlanır?
Codex Alimentarius, hükümetlerarası bir birim olan Kodeks Alimentarius Komisyonu tarafından yürütülür. Komisyona üye her ülkenin oy hakkı vardır. Çeşitli uzmanlık komiteleri standart taslaklarını hazırlamaktan sorumludur. Hazırlanan taslak standartlar Kodeks Komisyonunda uyumlu hale getirilirler.
Bir ülke hükümeti veya Kodeks Komisyonu Komitesi tarafından yeni bir konu veya bir gıda ürünü hakkında bir standart önerilmesi o standardın hazırlanması için ilk basamaktır. Eğer Kodeks Komisyonu standartın hazırlanmasına karar verirse; önerilen taslak standard, Kodeks Komisyon sekreteri tarafından yazılır ve üye hükümetlerin incelemelerine sunulur.
Yorumlar, ilgili Kodeks Komitesi tarafından değerlendirilir. Metin hazır olduğunda, taslak standart olarak Kodeks Komisyonuna sunulur.