2002 yılındaki Hoekstra ve Hung tarafından yapılan çalışmalarda su ayak izi kavramı yer almış, ardından Twente Üniversitesi Su Ayak İzi Ağı ile bu kavram geliştirilmiştir.
Su ayak izi tüketilen, buharlaşan ve kirlenen suyun m?/ton veya m?/yıl cinsinden hesaplanmasıdır ve bizlere bir ülkede tüketilen su miktarını da gösterir. Su Ayak izi üç grupta incelenir. Bunlar, mavi, yeşil ve gri su ayak izidir. Bu bileşenler suyun kullanımını, suyun kaynağını (yeraltı suyu, yağmur suyu, yüzey suyu) ve kirleticilerin ortadan kaldırılması için gerekli temiz su hacmini gösterir.
Mavi su ayak izi; ürünün üretimi için gerekli olan yüzey veya yeraltı suyu miktarıdır.,
Yeşil su ayak izi; ürünün üretimi için gerekli olan yağmur suyu miktarıdır.
Gri su ayak izi; ürünün üretim sonucunda özgün su kalitesi standartlarını karşılayabilmek ve kirleticilerin ortadan kaldırılması için gereken taze su miktarıdır.
İnsanlığın su ayak izinin yaklaşık %85’i tarım ürünlerinin tüketimi ile ilgilidir; %10’u endüstriyel ürünler ve % 5’i evsel su tüketimi ile ilgilidir. Son araştırmalar, insanlığın su ayak izinin yaklaşık %27’sinin hayvansal ürünlerin üretimi ile ilgili olduğunu göstermiştir. Tarımda kullanılan suyun da %29’u doğrudan ve dolaylı yoldan olmak üzere hayvansal üretim için kullanılmaktadır. İnsanlığın su ayak izinin sadece %4’ü evde su kullanımı ile ilgilidir. Eğer insanlar su ayak izlerini azaltmayı düşünürlerse, mutfakta, banyoda ve bahçede su kullanımından ziyade, günlük beslenmelerindeki su kullanımına daha çok dikkat etmelidir. Bir hayvansal ürünün tedarik zinciri, yem mahsulü yetiştiriciliği ile başlar ve tüketici ile sona erer. Zincirin her basamağında, o basamaktaki su tüketimini ifade eden doğrudan ve dolaylı bir su ayak izi vardır. Aslında tüm nihai hayvansal ürünlerin toplam su ayak izine en büyük katkıları ilk adımdan gelir; yemin yetiştirilmesi. Bu adım, tüketiciden en uzak olanıdır, bu da tüketicilerin neden hayvansal ürünlerin çok fazla toprak ve su gerektirdiği konusunda çok az fikir sahibi olduklarını açıklar.
Hayvansal ürünlerin su ayak izlerinin yaklaşık %98’i yemlik su kullanımı kaynaklıdır. Hayvansal ürünlerin su ayak izlerinde 2 ana belirleyici faktör olduğu belirtilmiştir.
İlk faktör, belirli miktarda et, yumurta veya süt üretmek için yem miktarını ölçen yem dönüşüm etkinliğidir. Hayvanlar genellikle otlatma sistemlerinde kesim ağırlığına ulaşmak için yani ete dönüşmek için daha büyük miktarda yem tüketirler. Bu nedenle, yem dönüşüm verimliliği, otlatma sistemlerinden karma sistemler yoluyla endüstriyel sistemlere doğru iyileştirilmekte ve endüstriyel sistemlerde daha küçük bir su ayak izi oluşmasına neden olmaktadır. İkinci faktör tam olarak diğer yöne, yani otlatma sistemlerinin lehine çalışır.
İkinci faktör, her bir sistemde hayvanlar tarafından yenen yemlerin bileşimidir. Yem konsantrelerinin miktarı arttığında, su ayak izi de artacaktır, çünkü yem konsantrelerinin kısmen daha büyük bir su ayak izi vardır, oysa kaba yemlerde (çimen, mahsul artıkları ve yem bitkileri) kısmen küçük bir su ayak izi vardır. Hayvan yemlerinin artan fraksiyonu yoğunlaşmakta ve kaba yemlerin karıştırılmadan endüstriyel sistemlere kadar fraksiyonlarının azalması endüstriyel sistemlere kıyasla otlatma ve karma sistemlerde daha küçük bir su ayak izi ile sonuçlanmaktadır. Genel olarak, konsantrelerin su ayak izi, kaba yemlerin su ayak izinden 5 kat daha büyüktür. Toplam kaba yem karışımı yaklaşık 200 m?/ ton (küresel ortalama) su ayak izine sahipken konsantre içinde bulunan bileşenlerin ambalajı için yaklaşık 1.000 m?/ton’dur. Kaba yemler çoğunlukla yağmurla beslendiğinden ve konsantreler için mahsullerin sıklıkla sulanması ve gübrelenmesi nedeniyle konsantrelerin mavi ve gri su izleri, kaba yemlerin 43 ve 61 katıdır.
Türkiye'deki Su Ayak İzi
Ülkemizin su ayak izi raporu 2014’te yayımlanmıştır. Bu raporun amacı su israfı konusunda farkındalık oluşturmaktır. İçme ve kullanma amacıyla günlük kişi başına düşen su miktarı Türkiye’de 216 litre bulunmuştur. Türkiye’de tatlı su kaynaklarının sürdürülebilirliği ülke ekonomisini de direkt olarak etkilemektedir. Çünkü Türkiye’deki su ayak izi hesaplamalarına göre üretim ve tüketimin %80’i iç su kaynaklarına dayanmaktadır.
Üretim için ülkemizin su ayak izi tahmini olarak 139,6 milyar m3/yıl’dır. Bunun %17’si gri su ayak izi, %19’u mavi su ayak izi ve %64‘ü yeşil su ayak izidir. Sektörler arasında su ayak izi hakkında bir kıyaslama yapıldığında tarım, %89’luk bir pay ile Türkiye’de en büyük su ayak izine sahiptir. Ülkemizde evsel kullanım %7 iken, endüstriyel kullanım %4’lük bölümü oluşturmaktadır. Tüketimin su ayak izi ise ülkemiz için tahmini olarak 140,2 milyar m?/yıl’dır. Tüketimin su ayak izinin %17’sini gri su ayak izi; %17’sini mavi su ayak izi ve %66’sını da yeşil su ayak izi oluşturmaktadır. Tüketim için de en büyük su ayak izini oluşturan sektör %89 ile tarımdır. Endüstriyel ve evsel su kullanımında sırasıyla su ayak izi %6 ve %5 oranındadır.
Tarım sektöründe, bitkisel üretim için kullanılan suyun %66’sından fazlası yeşil su, %20’si mavi sudur. Endüstriyel ve evsel su kullanımı ise genelde gri su ayak izinden oluşmaktadır.
Tarım sektörü bitkisel üretim ve otlama kategorilerini barındırır. Tüketim açısından en büyük su ayak izine sahip olan tarımın %92’lik bölümünü bitkisel üretim oluşturur. Bunlardan tahıllar %35’ini, yem bitkileri %34’ünü oluşturmaktadır. Nüfus artışı ile gıda ihtiyacı artmakta ve bu ihtiyacın karşılanması için tarımda birçok zirai ilaç ve gübre uygulaması gerekmektedir. Böylece başta su ve toprakla beraber birçok doğal kaynak sıklıkla kullanılmaktadır. Bu yüzden tarımsal faaliyetler, tatlı su kaynaklarındaki kaliteyi ve miktarı ciddi ölçüde değiştirir.
Tarım ürünleri olan buğday ve pamuk, ihracatta bitkisel üretim açısından en fazla su ayak izini oluşturan iki üründür. İhracatın su ayak izi bakımından en fazla hisseye sahip olan üçüncü ürünü çikolatalı şekerlemeler olmakla birlikte, en çok Kuzey Afrika ve Orta Doğu ülkelerinde satılır. İthalat ürünlerinde en büyük mavi su ayak izini pamuk oluştururken, diğer ithalat ürünlerinin su ayak izi yeşil su ayak izinden oluşmaktadır.
Kaynak: birbes.com
Hypet Aqua ® Su Mikrobiyolojisi besiyerleri ile tüm mikrobiyolojik incelemelerinizi gerçekleştirebilirsiniz. Hypet Aqua ® Su Mikrobiyolojisi ürünlerini incelemek için lütfen TIKLAYINIZ...