Gıdalara hazırlama ve muhafaza amacı ile çok sayıda işleme tekniği uygulanıyor. Bunlardan kurutma, fermentasyon, tuzla muhafaza, şekerle muhafaza ve tütsüleme oldukça eskidir. Daha sonra konserve ve dondurma yöntemleri yaygınlaşıyor. Son zamanlarda ise vurgulu elektrik alanı, yüksek hidrostatik basınç, ohmik ısıtma gibi alternatif yöntemler araştırılıyor.
Gıda işleme yöntemlerinin olumlu olduğu gibi olumsuz yanları da var… Fakat bu işlemlerin daha çok olumsuz yanları üzerinde duruluyor. Biz de önce olumsuzlardan başlayalım:
Bu grupta yer alan başlıca değişmeler; besin ögesi kaybı ve zararlı bileşik oluşması gibi iki başlık altında toplanabilir.
(1) Besin ögesi kaybı özellikle buğdayın öğütülmesi ve pirincin beyazlatılması sırasında ortaya çıkıyor. Bu prosesler,buğdaydan ve çeltikten özellikle diyet lifi, B grubu vitamin ve mineral kaybına yol açıyor.Bu olgu, dünyada yetersiz beslenme sorununun başlıca nedenlerinden biridir. Çünkü; dünya ölçeğinde günlük enerji gereksiniminin yaklaşık %40’ı bu iki tahıldan karşılanıyor.
(2) Isıl işlem( pastörizasyon, sterilzasyon vb) sırasında da vitamin(özellikle C vitamini) ve amino asid kaybı ortaya çıkıyor. Fakat proses koşulları, kayıpların minimal düzeyde olacağı şekilde tasarlanıyor. Bu kayıpların, evde uygulanan haşlama, ısıtma, pişirme işlemelri içinde geçerli bir gerçektir.
(3) Aşırı ısıl işlem uygulanan gıdalarda sağlığa zararlı bileşikler oluşabiliyor.Bunların başlıcaları; hidroksimetilfurfural (HMF), akrilamid,AA), polisikklikaromatikhidrokarbon (PAH) dur. Bu bileşikler kanseojen olarak değerlendiriliyor.
(4) Ayrıca yağda aşırı kızartma sırasında epoksi yağ asidi (EFA) ve yüksek sıcaklıkta monokloro-propandiol (MCPD) ve glisidol ester(GE) gibi sağlık insan sağlığına zararlı bileşikler oluşabiliyor.
Bu bileşiklerin farklı gıdalardaki miktarı hakkında çalışmalar devam ediyor. Bir yandan da bunların miktarının azaltılması için mevcut prosesler iyileştirilirken alternatif yöntemler de geliştiriliyor.
Gıda proseslerinin bu olumsuzluklarının tartışılması doğaldır. Doğal olmayan, olumlu yanlarının hiç dile getirilmemesidir. Bu yaklaşım “gıda proseslerinin gerekli olmadığı” yanılgısına yol açıyor. Ancak bu durumda ortaya çıkacak kaosun boyutları asla düşünülmüyor.
Bu nedenle zaman zaman gıda proseselerinin olumlu yönlerinin hatırlatılması gerekiyor. Onları gerekli kılan da bu yararlı etkileridir:
(1)Gıdaların hasattan, sağımdan ya da kesimden sonraki raf ömrü kısıtlıdır. Uygun bir koruma yöntemi ile gıdaların raf ömrü uzatılabiiyor. Böylece gıda ısrafı önleniyor ve gıda güvencesine katkı sağlanıyor.
(2) Çoğu bitkisel gıdanın üretimi belirli bir yöre ve belirli bir mevsim ile sınırlıdır. Uygulanan muhafaza yöntemi ile gıdanın her mevsim ve her yörede bulunabilirliği sağlanıyor. Böylece dengeli beslenmeye yardımcı olunuyor.
(3) Gıda kaynaklı zehirlenmelere çoğunlukla çiğ gıdalar neden oluyor.Bunun da başlıca nedeni patojen bakterilerdir.Ayrıca bir çok gıda küf gelişmesi ve mikotoksin oluşması için uygun bir ortamdır. Patojenler ancak ısıl işlemle inaktive edilebiliyor ve küf gelişmesi yine uygun bir muhafaza yöntemi ile engellenebiliyor.Dolayısı ile gıda işleme, gıda güvenliğini sağlamanın çok önemli önemli aracıdır.
(4)Tarımsal üretimde pestisit, hormon, antibiyotik vb kullanımı yaygındır. Bunların gıdalardaki kalıntıları da önemli bir gıda güvenliği sorunudur. Bu nedenle hammaddede uygun testlerle kalıntı kontrolu zorunludur. Bu kontrol testlerinin ev ölçeğinde uygulanması söz konusu değildir.
(5) Gıdalara uygulanan ısıl işlemler nişasta, protein, pigment gibi büyük moleküllü bileşiklerin sindirilebilirliğini ve yararlanırlığını artırıyor.Böylece gıdaların besin değeri artırılıyor.
(6) Tüketim açısından gıdaların tat, koku, renk ve doku gibi duyusal özellikleri de önemlidir. Tüketicinin gıda tercihini öncelikle bu faktörler belirliyor. Çoğu gıdanın kendine özgü duyusal özelliği proses sırasında oluşuyor.Çay ve simit bunun bunun tipik örneğidir.
(7)Hazır gıdalar ayrıca mutfakta depolama, hazırlama ve dozlama kolaylığı sağlıyor ve böylece yaşam kalitesinin iyileşmesini
Kaynak : PROF. DR. AZİZ EKŞİ / gidabiliminotlari.com
Hemen panik
yapmaya gerek yok, neyse ki doğalı var, güvenli olanı var,bitkisel
gıdaları koruyan DiaNatura Base var. Diatek tarafından üretilen Dia
Natura Base ürününü ürünlerinizi korumada ve raf ömürlerini uzatmada
rahatlıkla kullanabilirsiniz. (Dia Natura Base hakkında bilgi için TIKLAYINIZ)