Gıda katkısı gıdalara özel bir fonksiyon için (bozulmasını önlemek, rengini güzelleştirmek gibi) katılan, tek başına gıda olarak tüketilmeyen karakteristik gıda bileşenleridir.
Bütün gıda katkıları doğal veya yapay olsun titiz bir şekilde gıda güvenliği testleri ve onay sürecinden geçmekte ve AB mevzuatına uygunluğu denetlenmektedir. Değerlendirmeler sonucunda sadece uzmanların gerekli ve güvenli olarak değerlendirdiği gıda katkılarına izin verilmektedir.
Buna rağmen bazı insanlar çeşitli gıda katkılarına, aynı çoğu kişi tarafından tüketilen gıdalara bazı insanların alerjik reaksiyon göstermesi gibi reaksiyon gösterebilmektedir. Astım veya gıda alerjisi olan kişiler gıda katkılarına da reaksiyon gösterebilmektedir. Gıda katkılarına reaksiyon genelde bir astım krizi veya kurdeşene (ürtiker) neden olabilir. Sülfitler, benzoatlar, ve tartrazin gibi katkıların her türlüsü bazı insanlarda bu belirtileri gösterebilir.
Katkıların farklı türleri
Sülfitler
Kükürt dioksit (E220) ve diğer sülfitler (E221, E222, E223, E224, E226, E227 ve E228) alkolsüz içecekler, et ürünleri, burgerler ve kurutulmuş sebze ve meyvede yaygın şekilde kullanılr.
Kükürt dioksit bira ve şarap üretiminde doğal olarak oluşur ve sık olarak şarapta devam eden fermantasyonu sonlandırmak için katılabilir. Genelde şişe içinde boş kısımda (şarap ile kapak arası) sülfür dioksit bulunur.
Astımı olan kişiler sülfür dioksit solumaya tepki gösterebilir. Hatta astımı olan bazı kişilerde asitli gıdalar tüketildikten sonra astım krizi oluşabilir, fakat bu durum pek yaygın değildir.
Türkiye'de Gıda Maddelerinin Genel Etiketleme ve Beslenme Yönünden Etiketleme Kuralları Tebliği'ne göre kükürt dioksit ve sülfitler, (SO2 cinsinden en çok 10 mg/kg veya 10 mg/L) son üründe değişik bir formda olsalar bile, etikette açıkça belirtilmelidirler. Alkollü içecekler için de aynı kurallar geçerlidir.
Benzoatlar
Benzoik asit (E210) ve diğer benzoatlar (E211, E212, E213, E214, E215, E216, E217, E218 ve E219) gıdalarda, özellikle alkolsüz içeceklerde maya ve küf oluşumuna karşı koruyucu olarak kullanılmaktadır.
Meyvelerde ve balda doğal olarak oluşabilir. Benzoatlar astım ve ekzama belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olabilir, özellikle çocuklarda bu belirtiler daha ağır gerçekleşir.
Tartrazin
Tartrazin (E102) alkolsüz içecekler, tatlılar ve soslarda sarı renk vermek için yaygın olarak kullanılan bir renklendiricidir. Çok az sıklıkta insanlarda ürtiker, dermatit, astım veya rinite neden olabilir. Gıdalarda tartrazin kullanımı azalmaktadır.
Gıda katkıları ve hiperaktivite
Eğer çocuklarınız hiperaktivite veya hiperaktiviteye bağlı dikkat eksikliği bozukluğu (Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD ) belirtileri gösteriyorsa aşağıda yer alan yapay renklendiricilerden kaçınmalısınız.
sunset yellow (E110)
quinoline yellow (E104)
karmozin (carmoisine) (E122)
allura red (E129)
tartrazin (tartrazine) (E102)
ponceau 4R (E124)
Bu renklendiriciler özellikle alkolsüz içecekler, tatlılar, kekler ve dondurmalarda kullanılır. Gıdalarda renklendirici kullanımı etikette içindekiler kısmında şu şekilde belirtilmektedir. Önce gıdadaki fonksiyonu sonra E kodu veya adı. Örneğin, Renklendirici (E 110) veya Renklendirici (Sunset yellow) gibi. Bu şekilde etiketleri kontrol ederek kaçınmanız gereken katkıları tespit edebilirsiniz.
Hiperaktivite öğrenme, hafıza, hareket, dil, duygusal karşılıklar ve uyku düzenini etkileyen davranış problemleri için genel olarak kullanılan bir terimdir.
Hatırlanması gereken bir diğer önemli konuda hiperaktivitenin sadece gıda katkıları ile değil, premature doğum, genetik ve yetişme şekli ile de alakalı olduğudur.
Dikkat eksikliği bozukluğu (Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD ) sadece bir hiperaktivite türü değildir. Düşük dikkat süresi, okulda ve evde öğrenme ve işlev bozuklukları gibi özel davranış bozuklukları ile bağlantılıdır. ADHD rahatsızlığı olan çocuklar, öğrenme güçlükleri ve davranış problemlerine sahiptir.
Gıda katkıları ve hiperakivite ile ilgili bu tavsiyeler European Food Safety Authority (EFSA) ve bağımsız Toksitite Komisyonu (İndependent Committee on Toxicity) değerlendirmeleri sonucunda hazırlanmıştır. Daha fazla bilgi için aşağıdaki linklerden faydalanabilirsiniz.
https://www.efsa.europa.eu/EFSA/efsa_locale-1178620753812_home.htm
https://www.actiononadditives.com/
Diatek
tarafından üretilen kimyasal olmayan, %100 doğal ve bitkisel E kodu
olmayan Poallium DMC ürünlerinizi korumada ve raf ömürlerini
uzatmada rahatlıkla kullanabilirsiniz. Poallium DMC hakkında bilgi için TIKLAYINIZ)
Diatek
tarafından üretilen Bitkisel Özütleden Elde Edilmiş Doğal
Antimikobiyal ve Antioksidan E kodu olmayan Dia Natura Base ürününü
ürünlerinizi korumada ve raf ömürlerini uzatmada rahatlıkla
kullanabilirsiniz. (Dia Natura Base hakkında bilgi için TIKLAYINIZ)