Doğal Pestisitler
Kültür bitkilerine olumsuz etkileri bulunan hastalık
etmenleri, zararlı canlılar ve yabancı otları öldüren kimyasal maddelere genel
anlamda pestisit adı verilmektedir. Pestisitlerin zaman içerisinde çevreye ve
canlılara karşı olumsuz pek çok etkisi tespit edilmiştir. Bu durum insanları
farklı arayışlara yönlendirmiştir. Bitki hastalık ve zararlılarına karşı etkili
fakat çevreye ve insan sağlığına zararsız veya en az düzeyde zararı bulunan
doğal kimyasallar araştırılmıştır. Bitkilerde mevcut bazı kimyasal maddelerin
hastalık, zararlı ve yabancı otlar üzerinde öldürücü veya gelişmeyi engelleyici
etkilerinin olduğu görülmüştür. Bitkilerde doğal olarak bulunan ve mücadelede kullanılan
kimyasallara doğal pestisitler adı verilmektedir.
Doğal pestisitlerin kullanımı bazı şartlara bağlıdır. Ruhsat
almamış doğal pestisitlerin kullanılmaması gerekir çünkü doğal da olsalar
çevreye ve canlılara karşı olumsuz etkilerinin tespiti amacıyla pek çok testten
geçirilmektedir. Bu testlerin yapılması uzun yıllar sürmekte ve yüksek maliyet
istemektedir. Bu sebeple ruhsat almış doğal pestisitlerin sayısı, kimyasal
ilaçlara göre daha azdır. Doğal pestisitler kullanılırken dikkat edilmesi
gereken hususlar şunlardır:
Doğal pestisitlerin uygulama öncesi prospektüsü dikkatlice
okunmalıdır.
İnsanlara ve faydalı böceklere en az zararı olan ürünler
kullanılmalıdır.
Zararlılara karşı en uygun doğal pestisit kullanılmalıdır.
Yağmurlu ve rüzgârlı havalarda doğal pestisitler
kullanılmamalıdır.
Uygulama sırasında su kaynaklarına bulaşmamasına dikkat
edilmelidir.
Doğal pestisitler uygun şartlarda muhafaza edilmelidir.
Uygun ilaçlama aleti kullanılmalıdır.
Doğal pestisitler çabuk ayrıştığından uygulamaların
tekrarlanması gereklidir.
Geniş etki alanı bulunan pestisitler tercih edilmelidir.
Zararlılara karşı kullanılan doğal pestisitlerin çoğu temas
yoluyla etki ettiğinden ilaçlama çok iyi yapılmalıdır.
Doğal pestisitler sadece zararlının görüldüğü bölgede
yapılmalıdır. Bu sayede hem zararlı bulunduğu yerde öldürülmüş olur hem de diğer
bölgelerdeki bulunan doğal düşmanlar korunmuş olur.
Bitkisel
Pestisitlerin Kullanımı
Bitkisel pestisitler, farklı yöntemlerle bitkilerden elde
edilmiş ve genellikle böceklerle mücadelede kullanılan doğal bileşiklerdir. Bu
bileGikler işlenmemiş bitkisel materyaller, bitki ekstraktları ve bitkilerden
izole edilen saf bileşikler gibi farklı formlarda olabilir. Günümüzde iki
binden fazla bitkinin pestisit etkisi olduğu belirlenmiştir fakat bu
bitkilerden organik tarımda pestisit olarak pratikte kullanılan bileşiklerin
sayısı çok azdır. Bitkisel pestisitlerin sentetik pestisitlere göre bazı
avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır.
Organik tarımda bitkisel pestisit elde etmede kullanılan
bazı bitkiler ve kullanım alanları şunlardır:
Azadirachtin:
Azadirachta indica (yalancı tesbih ağacı) adlı bitkiden elde edilen
bileşiklerle böceklere karşı mücadele amacıyla kullanılmaktadır. Bu bitkiden
elde edilen maddelerin böceklerde uzaklaştırıcı, beslenmeyi engelleyici,
doğurganlığı azaltıcı, kısırlaştırıcı, öldürücü ve yumurta bırakmayı önleyici
etkileri bulunmaktadır. Bitkisel pestisit olarak üzerinde en çok çalışmalar
yapılan bitki türü Azadirachta indica bitkisidir. Organik tarımda kullanılacak
bitkisel pestisitler, bu bitkinin yaprak veya kabuklarının kurutulup toz hâline
getirilmesiyle kullanılır.
Pyrethrum: Bu
madde Chrysanthemum cinerariaefolium (papatya) bitkisinin
çiçeklerinden elde edilmiştir. Pyrethrum mevcut bitkisel pestisitlerin içerisinde
en eski ve en güvenilir şekilde kullanılan maddedir. Bu maddeden elde edilen
ilaçlar daha çok depolanmış ürün zararlıları ve ev zararlılarına karşı
kullanılmaktadır. Pyrethrum maddesinin en büyük dezavantajı gün ışığında çabuk
parçalanmasıdır.
Rotenone: Bu
madde Amerika’da yetişen ve baklagillerden olan Lonchocarpus bitkisinin
türleri ile Asya’da yetişen ve yine baklagil türleri olan Derris ve Terphrosia
bitkilerinin köklerinden elde edilmektedir. Organik tarımda zararlılara karşı
temas yolu ve mide zehiri olarak kullanılmaktadır. Genellikle bitki yaprakları
ile beslenen bazı kelebek türlerinin larvalarına karşı mücadelede kullanılır.
Balıklara oldukça zehirli etkisi vardır.
Nicotine: Bu
madde Nicotiana tabacum (tütün) bitkisi ile diğer Nicotiana
türlerinin yapraklarından çeşitli yöntemler kullanılarak elde edilmiştir. Bu madde
zararlı böcek türlerine karşı temas yolu ile etki etmektedir. Nicotine daha çok
yaprak bitleri ile mücadelede kullanılmaktadır. İnsan ve hayvanlarda son derece
zehirli etkisi olan bu maddeyi kullanırken dikkat etmek gereklidir.
Ryania: Bu madde
Güney Amerika’da yetişen Ryania speciosa adlı bitkinin kök,
yaprak ve gövdesinden elde edilmektedir. Mısır kurdu ve elma iç kurdu gibi bazı
kelebeklerin larvalarına temas ve mide yolu ile etki ederek mücadele imkânı
sağlar. Ayrıca zararlılara karşı kaçırıcı (repellent) etkisinin de olduğu
bilinmektedir. Fakat bu maddenin insan ve hayvanlara karşı zehirli etkisinden
dolayı kısıtlı bir kullanım alanı vardır.
Quassine (acı ağaç):
Bu madde Quassine armara adlı bitkinin gövdesinden elde edilmektedir. Bu
madde özellikle meyvelerde zarar meydana getiren testereli arı ve unlu bitlere
karşı kullanılmaktadır. Böceklere karşı öldürücü ve kaçırıcı etkisi
bulunmaktadır.
Sabadilla: Bu
madde Schoenocaulon officinale adlı bitkinin tohumundan elde
edilmektedir. Bu madde elma iç kurdu, mısır kurdu ve tütün tripsi gibi önemli
zararlılara karşı öldürücü olarak kullanılmaktadır. Sabadilla maddesinin bal
arısına karşı zehirleyici etkisi yüksek olduğundan kullanımında bu hususa
dikkat edilmelidir.
Bitkisel yağlar: Bitkisel
yağların böceklere karşı kaçırıcı, temas yoluyla ve solunum yoluyla öldürücü
etkileri bulunmaktadır. Bitkisel yağların en yaygın kullanıldığı alan
depolanmış ürünlerde zarar yapan böceklerdir. Depolanmış üründe fumigasyon şeklinde
yapılan uygulamalarla iyi sonuçlar alınmaktadır. Kolza ve neem adlı bitkilerden
elde edilen bitkisel yağlara belirli oranda kükürt eklenerek önemli bir zararlı
olan kırmızı örümceğin yumurta döneminde mücadele yapılmaktadır. Ayrıca susam,
keten, pamuk, haşhaş ve zeytin gibi yüksek oranda yağ içeren bitkilerden elde
edilen bitkisel yağlar, su ve arap sabunu ile karıştırılmaktadır. Bu ilaçlar,
vücudu kalın bir tabaka ile kaplı olmayan böceklere karşı etkili sonuçlar
vermektedir.
Kaynak: https://www.megep.meb.gov.tr/