Kuru Madde Analizi:

Kuru madde sütün yalnız bileşim zenginliğini belirtmesi bakımından değil, aynı zamanda az değişken bir madde olması nedeniyle, süte katılması her zaman söz konusu olan suyun ayırt edilmesine yardımcı olan yağsız kuru maddenin ( % kuru madde - % yağ = % yağsız kuru madde) bulunması bakımından önemlidir.

Gerekli Malzemeler: 7 – 8 cm. çapında 1 – 2 cm. yüksekliğinde, dibi düz, porselen, cam, alüminyum, nikel veya paslanmaz çelikten yapılmış kuru madde kapları; etüv 98 – 100 °C; terazi; desikatör

Analizin Yapılışı:

Kuru madde kapları 100 °C lik etüvde 1 saat tutulduktan sonra desikatörde 30 dakika soğutulup, tartılır.

İçine yaklaşık 5 ml kadar süt numunesi ilave edilip, tekrar tartılır. Sütün kabın dibinde iyice yayılması sağlanıp su banyosunun buharında 10 – 15 dakika tutulur. Su banyosu yoksa etüve de alınabilir.

100 °C lik etüvde değişmez ağırlığa ulaşıncaya kadar, yaklaşık 3 – 4 saat tutulur.

Desikatörde soğutulup tartılır. Aşağıdaki formülden % kuru madde hesaplanır.

                         Toplam Kuru Madde(g) x 100

% K.M. = -----------------------------------------------------------

                              Numunenin Ağırlığı(g)


Kül Tayini:

Sütte kül tayini her zaman yapılmaz. Yapılan araştırmalar, Mastitis hastalığının, laktoz miktarını düşürmekle birlikte sütteki NaCI miktarını, böylece de süt külünü artırdığını göstermiştir. Ayrıca az değişken olan süt külünün azlığı sütün sulandırıldığını, normalden fazlalığı da nötralize edici maddelerin katıldığı kanısını verir.

Gerekli Malzemeler: Sıcaklığa dayanıklı pota veya platin kaplar; özel yakma fırınları 550 °C; desikatör

Analizin Yapılışı:

Kül kapları 550 °C lik fırında 1 saat tutulduktan sonra desikatörde 30 dakika soğutulup, tartılır.

İçine yaklaşık 10 ml iyice karıştırılmış süt numunesinden alınıp tartılır, sonra kaplar kaynar su banyosunda 15 – 20 dakika tutulup, etüvde (1 – 2 saat) kurutulan örnek kapları kül fırınına konur.

Sütün organik maddeleri tümüyle yanıncaya yani kül homojen beyazımsı bir renk alıncaya kadar bırakılır, desikatörde soğutulup tartılır.

                                 Kül (g) x 100

% Kül Miktarı = ---------------------------------

                          Numunenin Ağırlığı(g)

Donma Noktası:

Donma noktası; özellikle süte su katılarak yapılan hilenin saptanması ve katılan su miktarı hakkında gerçeğe yakın bilgi vermesi nedeniyle önemlidir.

Damıtık su normal koşullarda 0° C de donmaktadır. Süt ise damıtık suya göre; bileşiminde bulunan ve gerçek çözelti halinde bulunan laktoz ve mineral maddelerden dolayı daha düşük derecede, yaklaşık olarak 0,55° C de donmaktadır.

Sütün kaynatılması, bileşimindeki çözünen maddeleri azaltacağı için donma noktasının yükselmesine neden olur.

Sütün asitliğinin artması ise sütteki çözünür maddeleri artırdığı için donma noktasının düşmesine neden olmaktadır. Bu nedenle asitliği artmış sütlerde belirtilen donma noktası hatalı olmaktadır. Bunun için sütün asitliği 5,33 ile 8 SH( % 0,12-0,18) iken donma noktası belirlenmelidir.

Süte şeker, soda ve benzeri gibi eriyen maddeler katıldığı zaman donma noktası yine düşmektedir. Ayrıca ağız sütlerinde, hastalıklarda donma noktası düşmektedir.

Sütün donma noktası 0° C ye ne kadar yaklaşırsa içine o kadar fazla miktarda su katılmış demektir

Sütün donma noktası kriyoskop denilen özel aletlerle tespit edilir. Kryoskopların çok basit tipleri olduğu gibi, çok gelişmiş tam otomatik modelleri de mevcuttur.

Analizin Yapılışı:

Termometrenin hassasiyetini ayarlamak için 2 değişik konsantrasyonda saf sakkaroz çözeltileri hazılanır.

a- 7.000 g. sakkaroz hassas olarak tartılır, 100 ml.lik balonjojede eritilir. Suyun seviyesi çizgiye kadar tamamlanır. Bu çözeltinin donma noktası 0.422 ° C dir.

b- 10.000 g. sakkaroz hassas olarak tartılıp, 100 ml.lik balonjojede eritilir. Suyun seviyesi çizgiye kadar tamamlanır. Bu çözeltinin donma noktası 0.621 ° C dir.

Süt numunesi deney için hazırlanır.(40 ° C ye kadar ısıtılıp, karıştırdıktan sonra 15 ° C ye kadar soğutulur).

Dondurucu karışımı hazırlanır. 80 g. NaCI, 1 litre su ve 3 kg. küçük parçalanmış buz karıştırılıp, kriyoskobun termosuna doldurulur. Bu karışımın ısısı 3 ile 5 derece arasında olmalıdır.

Aletin cam tüpüne 75 ml. süt numunesi doldurulup tüp dondurucu karışımın içine batacak şekilde yerine oturtulur. Termometre ve karıştırıcı da yerleştirilir.

Karıştırıcı çalıştırılır ve termometre kontrol edilir.

Termometrede önce devamlı bir düşüş sonra aniden bir yükseliş olacaktır. Bir süre sonra ısı sabit kalacaktır. İşte bu sıcaklık sütün donma noktası olarak kaydedilir.

Vakit geçirmeden deneyin başında hazırlanan sakkaroz çözeltilerinde de donma noktaları tayin edilir.

Sütün donma noktası aşağıdaki formüle göre hesaplanır.

a - b
Donma Noktası = x 0.199 + 0.422
c - b


a : Sütün deney sonucu bulunan donma noktası
b : 7 g./100 ml. sakkaroz çözeltisinin donma noktası
c : 10 g./100 ml. sakkaroz çözeltisinin donma noktası

NOT : Sütte donma noktası rutin olarak her gün yapılıyorsa, her deneyde termometrenin hassasiyetini şeker çözeltileriyle ayarlamaya gerek yoktur. Haftada bir bu işi yapmak yeterli olur. Eğer deney aralıklarla yapılıyorsa, her seferde termometrenin ayarlanması gerekir.


Süte Su Katılma Oranı:

Sütün normal donma noktası 0.53 ile 0.55 arasında değişir. 0.55 ° C den yüksek bulunan değerler sütün suyla katkılı olduğunu gösterir. Tahmini olarak ilave edilmiş su miktarı aşağıdaki formüle göre bulunur.


0.55
% Katılan Su = x 100 - 100
Süt numunesinin tesbit edilen donma noktası