@import url(https://diatek.com.tr/CuteSoft_Client/CuteEditor/Load.ashx?type=style&file=SyntaxHighlighter.css);
Günlük hayatın devam edebilmesi için en önemli ihtiyaçlardan biri olan su, doğada bulunan haliyle hiçbir zaman doğrudan kullanıma uygun değildir. İçme ve endüstride kullanım amacıyla gerekli olan suyun nüfusla doğru orantılı olarak artması, doğada farklı şekillerde bulunan suyun keşfine ve kullanılacağı alana göre işleme tutulmak üzere çeşitli proseslerin geliştirilmesine sebep olmuştur. Daha yüksek kalitede suya duyulan ihtiyaç, son yıllarda teknikte daha fazla gelişme kaydedilmesinin sağlamıştır.
Doğada su genellikle iki şekilde bulunur :
1. Yer altı suları: Yer altı sularının sertlikleri değişiktir, yalnızca aynı kaynaktan çıkan suyun sertliği sabittir. Kireç taşı ile temas eden su serttir.
2. Yüzey suları: Yüzey sularının sertlikleri mevsimlere göre bazı değişiklikler gösterir. Yağmurun çok yağdığı ve karların eridiği zamanlarda suların sertlikleri azalırken, kurak ve sıcak dönemlerde yüzey sularının sertlikleri artar.
Suyun kullanım alanlarına göre sınıflandırılması ise aşağıdaki gibidir:
Yüksek kaliteli su
• Yalnız dezenfeksiyon ile içme suyu eldesi
• Rekreasyonel amaçlar
• Hayvan üretimi ve çiftlik ihtiyaçları
Az kirlenmiş su
• İleri veya uygun arıtma ile içme suyu eldesi
• Rekreasyonel amaçlar
• Alabalık dışında balık üretimi
• Sulama suyu olarak (belirtilen kriterlerde)
• Yüksek kaliteli su dışındaki tüm kullanımlar
Kirlenmiş su
• Gıda, tekstil gibi su gerektiren endüstriler dışında uygun bir arıtmadan sonra endüstriyel su eldesinde kullanılabilir.
Çok kirlenmiş su
• Belirtilen diğer su sınıflarından daha düşük kalitedeki yüzeysel suları kapsar.
İçme suyu, hastalık yapıcı mikroplardan arınmış, berrak, kokusuz, serin (7-10°C) ve lezzetli olmalı ve H₂S içermemelidir. Fe ve Mn bileşiklerinin çamaşırlarda leke bırakmalarından ve suya kötü tat vermelerinden dolayı şebeke suyunun içinde bulunmaları istenmez. Bununla birlikte bazı tuzlar, özellikle bikarbonatlar suya lezzet kattıklarından dolayı içme sularında bulunmaları istenir.
Suyun kullanılacağı amaca uygunluğu sertliğine bakılarak kontrol edilir. Suya sertlik veren maddeler de genelde toprak alkali metallerinin tuzlarıdır.
Bu maddeler suyun ısıtılması sırasında uğrayacakları değişikliklere göre sınıflandırılırlar:
Geçici Sertlik (Bikarbonat Sertliği)
Kalıcı Sertlik (Karbıonat Olmayan Sertlik)
Toplam Sertlik
Suyun sertliğini ifade etmek için bazı birimler kullanılır:
Alman Sertlik Derecesi(ASo): 1 ASo = 10 mg CaO/ L su
Fransız Serlik Derecesi(FSo) : 1 FSo = 10 mg CaCO3/ L su
İngiliz Sertlik Drecesi(ISo) : 1 ISo = 10 mg CaCO3/ 0.7 L su
1 ppm (parts per milion) : mg tuz/ L su
1 val : eşdeğer g tuz/ L su
Suda, yukarıda belirtilen sertliklerin gözlenmesi durumunda, sertliklerin giderilmesi amacıyla aşağıda belirtilen yöntemler kullanılır:
• Kimyasal Çöktürme Yöntemi: Suya sertlik veren maddeler kimyasal madde eklenerek çöktürülür ve sudan ayrılır. Bu işlem için anyonları, Ca++ ve Mg++ katyonlarıyla suda zor çözünen tuzlar verilebilecek kimyasal bileşikler kullanılır. Bu amaçla en çok kullanılan bileşikler Ca(OH)2, NaOH ve Na2CO3 ve Na3PO4 'tür. Çöktürme işleminde, çöktürme aracısının uygun derişimdeki sulu çözeltisi veya süspansiyonu, sertliği giderilecek olan suya karıştırılır. Çöken tuzların ayrılması dekantasyon kaplarında yapılır. Çökeltme işlemi sırasında, kaba taneli çökeltiler, kollaidal bulanıklık veren maddelerin etrafını sararak, bunlarında çökelmesini sağladıklarından, hafif bulanık sular için ön temizleme işlemi yapılması gerekmez.
• Katyon-Anyon Değişim Yöntemi: Bu yöntem, zeolit adı verilen bazı hidratize alkali toprak metallerinin silikatları yüzeylerinde, Ca++ ve Mg++ iyonlarını alkali toprak metal iyonlarıyla değişimini veren reaksiyondan oluşur.
Katyon değişimi yapılan sularda geride kalan anyonlarda anyon değiştiricilerle tutulur. Bu amaçla melamin tipi plastikler OH- grubu eklenerek kullanılabilir. Anyon değiştiricileri rejenere etmek için de NaOH çözeltileri kullanılır.
Aynı zamanda su içerisinde çözünmüş halde bulunan oksijen de korozyona neden olur.Bunu gidermek amacıyla, suya uygun miktarda Na2SO3 yada hidrazin ilave edilir.
Su analizleri yapılmasındaki amaç; çeşitli sertlik derecelerindeki numunelerin kalıcı ve geçici sertlik derecelerini belirleyerek kullanım alanları hakkında yorumda bulunmaktır.
Suda sertlik tayini 3 şekilde yapılmaktadır:
· Geçici sertlik tayini
• 500 ml 'lik erlenmayer
• Büret
• 0.1 N HCl
• Metiloranj İndikatör Çözeltisi ( 0.5 g Metiloranj 1 litre damıtık suda çözülür.)
100 ml örnek alınarak 2-3 damla metiloranj damlatılır ve renk dönüşümü gözleninceye kadar 0.1 N HCl ile titre edilir.
· Sabun çözeltisi ile toplam sertlik tayini
• Hidratimetre Şişesi
• Hidratimetre Büreti
• BaCl Çözeltisi
• BaCl Çözeltisi
• Ayarlı Sabun Çözeltisi
Hidratimetre şişesine 40 ml su örneği konur. Hidratimetre büreti de üstteki sıfıra kadar ayarlı sabun çözeltisi ile doldurulur. Hidratimetre şişesinde 1 cm kalınlığında ilk kalıcı köpük elde edilene dek, şişeye damla damla sabun çözeltisi ilave edilir ve iyice çalkalanır. Hidratimetre şişesinde yukarıda bahsedilen 1cm kalınlığındaki ilk köpük görüldüğünde, hidratimetre büretinden okunan sayı, doğrudan FS° cinsinden suyun toplam sertliğini verir.
· EDTA titrasyonu ile toplam sertlik tayini
• EDTA Titrasyon Çözeltisi
• Standart Kalsiyum Çözeltisi
• İndikatör Çözeltisi
• Tampon Çözeltisi
EDTA titrasyonu ile toplam sertlik tayini :25 ml 'lik örnek, bir erlende damıtık su ile yaklaşık 50 ml ' ye seyreltilir.1 ml tampon çözeltisi ve 1-2 damla indikatör çözeltisi ilave edilir. EDTA çözeltisi ile renk şarap kırmızısından mavi renge dönünceye dek titre edilir.
Ayakta duran steril numune alma poşetleri ile su örneklerinizden numune alabilirsiniz.